Jurubekam klinikal USM Kubang Kerian.

Berbekam mungkin dilihat sebagai kaedah rawatan yang mengerikan bagi segelintir individu yang fobia terhadap darah. Tidak kurang juga ada yang ngeri apabila mengenangkan mereka perlu menanggung rasa pedih pada kulit ketika jurubekam melakukan proses vakum bagi mengumpulkan darah dalam cawan (cup) sebelum bekam dimulakan.

Ketakutan bertambah apabila memikirkan jarum menusuk ke kulit dan kesan luka pula divakum untuk mengeluarkan darah kotor yang berada di bawah permukaan kulit, mengalir masuk ke dalam cawan sewaktu proses bekam dijalankan.

Barangkali disebabkan ketakutan tersebut, kaedah rawatan ini dalam masyarakat Malaysia seolah­olah dilihat ‘kurang popular’ meskipun telah dibuktikan melalui penyelidikan saintifik.

Menurut Ketua Penyelidik Bekam Klinikal, Pusat Pengajian Sains Perubatan, Universiti Sains Malaysia (USM) Kubang Kerian Kelantan, Prof. Dr. Ab. Aziz AlSafi Ismail, satu kajian mengenai kesan bekam ke atas pengurangan risiko penyakit jantung melibatkan kumpulan individu yang sihat dan bagi kelompok yang mengalami masalah diabetes dan darah tinggi telah dijalankan.

Kajian ini dilakukan pada Oktober 2011 hingga Februari 2014 di bawah Geran Penyelidikan yang diberikan oleh Kementerian Sains Teknologi dan Alam Sekitar.

Tujuan penyelidikan menurut Dr. Ab. Aziz untuk mengenal pasti kesan terapi bekam basah dalam kalangan subjek, tekanan darah, parameter biokimia, fungsi ginjal dan fungsi endotelial (lapisan dalam salur darah).

 Sebanyak 93 responden berusia antara 30 dan 60 tahun telah menyertai kajian, iaitu 62 responden tiada penyakit kronik yang telah dibahagi secara rawak dan seimbang kepada kumpulan kontrol dan kumpulan intervensi. Manakala bagi kumpulan diabetes melibatkan 31 peserta.

Bekam klinikal dilakukan ke atas subjek dalam kumpulan intervensi dan kumpulan diabetes, manakala tiada intervensi dijalankan bagi individu dalam kumpulan kawalan.

Katanya, semua peserta telah menjalani dua sesi berbekam klinikal iaitu pada permulaan kajian dan pada bulan ketiga. Berdasarkan kedua­dua sesi tersebut penilaian kajian telah dibuat merangkumi permulaan kajian, bulan pertama, bulan ketiga (sebelum sesi kedua bekam) dan bulan ke empat untuk semua peserta.

“Kumpulan bekam difokuskan kepada kelompok tidak menghidap diabetes, menunjukkan terdapat penurunan signifikan paras gula dalam darah semasa berpuasa (FBS) dan semua parameter fungsi ginjal, iaitu serum urea, kreatinin dan asid urik dari permulaan kajian hingga bulan pertama, ketiga dan keempat menunjukkan penurunan.

Serum trigliserida iaitu sejenis lemak dalam darah dan tekanan darah sistolik (SBP ­bacaan tekanan apabila jantung mengepam darah ke seluruh badan) juga menunjukkan penurunan yang signifikan di bulan pertama.

“Semua profil serum lipid mengandungi pelbagai jenis lemak dalam darah kecuali trigliserida menunjukkan penambahbaikan yang signifikan pada bulan ketiga dan keempat. Faktor Antigen Von Willebrand (VWF) iaitu sejenis bahan yang menentukan keanjalan salur darah turut menunjukkan penurunan yang signifikan pada bulan keempat.

Menurut Ketua Penyelidik Bekam Klinikal HUSM, Prof. Dr. Ab. Aziz Al­Safi Ismail, sesiapa yang ingin berbekam sama ada bekam angin atau bekam darah di Klinik Eksekutif USAINS, perlu mendapatkan tarikh temu janji dan hadir pada tarikh yang ditetapkan selain perlu mengisi dan menandatangani borang pendaftaran, borang keizinan rawatan, membuat bayaran sebelum menjalani sesi rawatan serta menetapkan temu janji bagi rawatan susulan.

Beliau berkata, kajian pihaknya mendapati bekam klinikal membantu merawat penyakit lain seperti migrain, sinusitis kronik (resdung), buah pinggang, angin ahmar dan vertigo (penyakit ketidakseimbangan dalam telinga).

“Rawatan bekam klinikal boleh diambil bersama dengan rawatan perubatan biasa yang diambil oleh pesakit yang dibuat secara berterusan (setiap bulan atau empat bulan sekali) untuk mengurangkan risiko penyakit-­penyakit kronik.

“Pesakit yang menjalani rawatan bekam perlu membuat penilaian penyakit mereka secara berkala (perlu ubahsuai dos ubat atau rawatan yang diambil) sesuai dengan keadaan semasa.

“Kebaikan yang amat ketara mengenai rawatan bekam klinikal ialah tidak ada kesan sampingan, tiada risiko jangkitan penyakit atau berlakunya pendarahan yang tidak terkawal,” katanya.

 Sebelum menjalani rawatan, katanya, pesakit hendaklah memastikan tahap kesihatan yang optimum seperti paras darah (Hb) yang mencukupi ­ tidak terlalu pucat, tidak mengalami keadaan hypoglisemia (paras gula dalam darah terlalu rendah) kurang dari 5 mmol/L dan tidak mengambil ubat untuk mencairkan darah seperti cardiprin, atau walfarin.

Katanya, berbekam sebaik­baiknya dilakukan sebelum makan atau sekurangkurangnya dua jam selepas makan.

 Jurubekam juga perlu dimaklumkan sekiranya menghidap penyakit berjangkit yang berbahaya seperti HIV, Hepatitis B dan Hepatitis C.

Ini penting supaya jurubekam boleh mengasingkan peralatan yang digunakan oleh pesakit­pesakit tersebut untuk mengelak jangkitan penyakit berbahaya ini kepada orang lain.

 Ini penting supaya jurubekam boleh mengasingkan peralatan yang digunakan oleh pesakit­pesakit tersebut untuk mengelak jangkitan penyakit berbahaya ini kepada orang lain.

Tangani pandangan negatif masyarakat

Mengulas kekangan dari aspek undang­undang ataupun peraturan (SOP) yang ditetapkan oleh Kementerian Kesihatan dalam kaedah rawatan bekam klinikal, Dr. Ab. Aziz menjelaskan, Jabatan Pembangunan Kemahiran Kementerian Sumber Manusia belum menawarkan Standard Kemahiran Pekerjaan Kebangsaan (NOSS) untuk bekam darah.  Yang ada cuma bekam angin. Dengan itu, mereka yang mahir di dalam bekam darah tidak dapat dinilaikan tahap kemahiran mereka.

“Pada masa ini, rawatan bekam tidak disenaraikan oleh kementerian sebagai salah satu rawatan sampingan, berbanding dengan rawatan akupuntur, urutan Melayu, ayurveda dan lain­lain rawatan yang dapat dijalankan di hospitalhospital ataupun premis KKM.

“Saya berharap, Jabatan Pembangunan Kemahiran Kementerian Sumber Manusia menyediakan NOSS untuk kemahiran rawatan bekam darah kepada mereka yang ingin berkecimpung di dalam rawatan tersebut yang diiktiraf oleh kementerian,” tambah beliau.

 Penerimaan masyarakat terhadap rawatan bekam klinikal yang ditawarkan di HUSM menurut Dr. Ab. Aziz, amat menggalakkan dan setiap kali sesi rawatan dibuka, pihaknya mendapat permintaan yang tinggi daripada orang awam dan juga kakitangan hospital.

Bagaimanapun, untuk menangani stigma negatif segelintir masyarakat bahawa bekam hanya merupakan rawatan alternatif semata­mata, penerangan dalam pelbagai bentuk media perlu dilakukan untuk memberi maklumat tentang kebaikan dan kelebihan rawatan tersebut.

Jelasnya, pihak media boleh menyalurkan maklumat bahawa berbekam adalah setanding bahkan lebih baik daripada rawatan konvensional, tiada kesan sampingan dan cepat memberi kesan. Ia juga tidak menyebabkan berlakunya jangkitan penyakit dan tiada risiko yang berbahaya kepada pesakit.

Berdasarkan kajian yang dibuat oleh pihaknya, Dr. Ab. Aziz berkata, tidak hairanlah berbekam adalah satu cara pengubatan yang disukai dan digalakkan oleh Rasulullah SAW. Ini kerana bekam merupakan satu kaedah nyah toksik untuk mengeluarkan darah yang mengandungi racun yang berbahaya dari badan melalui permukaan kulit.

Rasulullah SAW dalam hadis yang diriwayatkan oleh Imam Bukhari, bersabda yang bermaksud: Dari Ibnu ‘Abbas r.a: Dari Nabi Muhammad SAW: “Kesembuhan dari penyakit itu ada tiga hal: Berbekam, minum madu dan dibakar dengan besi panas. Tetapi aku melarang umatku membakar dengan besi panas itu.” (riwaya Bukhari).

Bersama  Prof. Dr. Ab. Aziz AlSafi Ismail.